Seray Şahinler – İnsan ilgilerini sade lakin son derece dokunaklı formda anlatan müelliflerden Robert Seethaler’ın son kitabı “İsimsiz Kafe”, Timaş Yayınları tarafından Regaip Minareci’nin eşsiz çevirisiyle yayımlandı. Avusturyalı Seethaler, okuru 1966 yılına, savaş sonrası Viyana’ya götürüyor. Dönemlik bir personel olan Robert Simon, kent küllerinden yine doğmaya hazırlanırken sıradan, tezsiz bir yeni sayfa açarak “İsimsiz Kafe”sini kuruyor. Tıpkı Simon üzere ‘sıradan’ olan kafenin öyküsü sıra dışı oluyor. Her bir karakter, periyodun Viyana’sına ve değişen Avrupa’ya dair izler sunarken, insanın hiç değişmeyen umudunu, hasretini, memnunluğunu, hayal kırıklıklarını yansıtıyor. Geçen hafta Timaş’ın davetlisi olarak İstanbul’a gelen Seethaler ile konuştuk…
■ Sizi 1966 yılına, Viyana’da isimsiz bir kafeye götüren neydi?
Bir kıssanın ilhamı kaynağını anlatmak çok zordur zira her öykü bir ırmaktır, ırmak üzeredir; birçok kaynaktan beslenir. Müellife çok akıntı gelir. Ancak Viyanalı olmam; ailemin oradan gelmesi ve kenti çok yeterli bilmem bu romanın katmanlarını oluşturdu diyebilirim.
■ Romana savaş sonrası atmosfer hâkim. Bir taraftan yeni dünya hayali varken öteki taraf sessiz ve gri… Bu durum Simon’u şekillendirmiş üzere görünüyor…
Hikâyenin çıkışı yeni bir dünya fikrinden geliyor. Savaş sonrasında Viyana yıkılmış, harabe bir yerdi. Simon bu yıkıntıların ortasında yeni bir dünya oluşturmaya çalışan, kenti yine kurmak isteyen gençlerin ortasındaydı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra herkes hâlâ şoktaydı lakin öbür taraftan yeni bir şeylerin oluşması gerekiyordu. Herkeste evvel sessizlik vardı, sonrasında hareketlenmeler başladı. Bu kıssa de burada başlıyor.
■ Neden İsimsiz Kafe?
Bunu Robert Simon’a sormam lazım. Simon, 10 yıl boyunca düşündü lakin bir isim bulamayınca, hayatta bir şeylere illa bir isim vermek zorunda olmadığımızın farkına vardı. Kafeyi kaybolan lakin hâlâ canlı olan; içi parlayan bir yer olarak kurguladım. Herkesin kendisini olduğu üzere kabul ettiği bir yerdi.
■ Simon, Türk edebiyatındaki “Tutunamayanlar” karakterini çağrıştırdı bana okurken. Neydi Simon’un kaygısı?
Çok büyük bir amacı yok, gayesi yalnızca bir şeyler yapmak, bir şeylere çabalamak istiyor. Fakat ‘asla bırakmam, vazgeçmem’ diyenlerden biri değil. Bazen, insan ortaya bir şeyler koymaya başlayınca onun devamı için hayal kurmaya başlar. Yapmak istediği şeyler geliştikçe yeni hayaller de gelişir.
Bir umudun var olma ümidi hayatın sürprizidir. Umudun var olması, yeni sürprizlere açılan kapı üzeredir. Her an bir şeylerle karışılabiliriz ve bu hayatımızı tekrar şekillendirebilir. Hasebiyle yazarken bilhassa daha nahif ve hoşgörülü insanları anlatmayı tercih ederim. Nahifliğin bir aptallık üzere görünmesini değil o insanların âlâ niyetlerini ve saflıklarını ortaya koymalarını isterim.
‘40 yıl evvel Beyoğlu’ndaydım’
Robert Seethaler tıpkı vakitte bir oyuncu. Müellifin “Tütüncü Çırağı” romanı da 2018’de sinemaya uyarlanmıştı. Muharrire İstanbul’a birinci gelişi olup olmadığını sordum. Enteresandır; son olarak 40 yıl evvel Beyoğlu’na gelmiş. “40 yıl evvelki İstanbul’u hatırlıyorum. Beyoğlu caddeleri daha boştu. Burayı çok sevmiştim” diyor. Seethaler’ın “Bütün Bir Ömür” romanıyla 2016’da Booker Mükafatı finalisti olduğunu da ekleyelim.