Melisa Vardal – Rock müziğin öncü kümelerinden Jethro Tull, Türkiye’de! Küme, 23 Kasım’da Volkswagen Arena’da hayranlarıyla buluşacak. 1967 yılında kurulan ve blues rock’tan folk müziğe, cazdan klasik müziğe kadar farklı cinsleri kendine has bir halde harmanlayan Jethro Tull, yarım asırdan uzun müddettir müzik dünyasında değerli bir yere sahip. Flüt kullanımını rock müziğinde ön plana çıkaran küme, İstanbul konserinin öncesinde müzik sanayisindeki değişimden kümenin müzikal evrimine, “RökFlöte” albümünün yaratım sürecinden sanatkarların toplumsal sorumluluklarına kadar pek çok bahiste sorularımızı yanıtladı.
■ Mesleğiniz boyunca birçok müzik cinsini harmanladınız ve flütü rock müziğinde ön plana çıkardınız. Müzik biçiminizin evrimi hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Müzik her vakit keşif ve dönüşümle ilgili. Jethro Tull’un seyahati, farklı çeşitleri bir ortaya getirerek yeni bir ses yarattı. Başlarda blues ve jazz rock’tan ilham aldık; lakin kısa müddette folk, klasik ve progresif ögeleri harmanlamaya başladık. Bu süreçte flüt, sırf bir yan enstrüman olmaktan çıkıp, müziklerin melodik ve anlatısal yapısını yönlendiren bir başkan enstrüman hâline geldi. Heyecan verici bir kontrasttı. Lakin tüm bu denemeler boyunca, Jethro Tull’un özünde bir şey daima sabit kaldı: Müziğimizde köklere sadık kalarak, arayışa devam etmek.
■ Müzik sanayisi yıllar içindeki değişimini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Benim başladığım 1960’lardan bu yana muazzam değişimler geçirdi. Analog kayıtların güçlü dokusundan, günümüzün dijital akış dünyasına geçiş yaptık. Bu, hem imkanlar hem de zorluklar yarattı. Evvelce bir albüm yapmak, bir kıssa anlatmak ve onu fizikî bir formatta dinleyiciye sunmak büyük bir ritüeldi. Bugün, müzik daha süratli tüketilen, kolay erişilen bir hâle geldi; lakin bu sürat, bazen sanatkarın anlatmak istediği öykünün derinliğini kaybetmesine neden olabiliyor. Bence bu periyotta müziğin ruhunu kaybetmemek, sanatkarlar için en büyük meydan okuma.
■ İskandinav mitolojisinden ilham alan “RökFlöte” albümünüzün yaratım sürecinden biraz bahseder misiniz?
İskandinav mitolojisinin insanlığın doğayı, hayatı ve vefatı anlayışını yansıtan derinliği beni etkiledi. Mitolojiyi tarihî kökenlerine odaklanarak ele aldım. İskandinav paganizmi Hindistan’dan Avrupa’ya, oradan da İskandinav ülkelerine yayılmış. Mitolojiyi toplumu kutuplaştırmak için kullanmaya karşıyım, birtakım kümelerin bunu milliyetçi ve tehlikeli hallerde kullanması beni rahatsız ediyor. Benim ilgim felsefi ve tarihi. Albüm başlangıçta enstrümantal olacaktı lakin mitolojinin geniş dünyası müziğin içine sızdı. Her şarkıyı belli bir yapı çerçevesinde tasarladım: Üç kıtada ilgili rabbin tarihi bağlamını, sonraki iki kıtada ise çağdaş dünyadaki yansımalarını ele aldım. Örneğin, Njord’un denizlerin ve rüzgârların yaradanı olarak mitolojik rolü, çağdaş çağda denizcilerin hayat çabasına ve çevresel meselelere bir kapı aralıyor.
‘Sanat tesirli bir araç’
■ İklim krizine hem üretimleriniz hem açıklamalarınızla dikkat çekiyorsunuz. Sizce sanatkarlar bu tıp global meselelerde nasıl bir rol oynamalı?
Çok az sanatkarın bilimsel bir geçmişi olduğunu yahut eriştikleri dataları yanlışsız biçimde yorumlama marifetine sahip olduğunu göz önüne alırsak en düzgünü, bu bahiste farkındalık yaratmaya ve sorunu vurgulamaya odaklanmaları olacaktır. Kimileri ise ne yazık ki iklim değişikliği inkarcıları ortasında yer alabilir ve kısa vadeli karlar uğruna global kirliliği daha da kötüleştirme riskini göze alan milliyetçi ve popülist önderlerin tesirine kapılabilir. Birinci iklim değişikliği müziğimi 1973 yılında yazdım ve o vakitten beri bu mevzuda sanatın bir araç olarak ne kadar tesirli olabileceğini gördüm. Sanatkarlar, bilgiyi yaymak ve insanları harekete geçirmek için güçlü bir sese sahip fakat bu rol bilgiyle dengelenmelidir.