Kredi faizleri bilhassa son düzenlemenin akabinde gereksinim kredilerinde ikinci sefer yılın tepesine çıkarken ticari kredi faizleri son haftada gerilese de büyümesi ivme kaybetti. Merkez Bankası bilgilerine nazaran 17 Mart haftası itibariyle gereksinim kredisi faizi bir evvelki haftaya nazaran tam 3.87 puan birden artarak yüzde 26,48’den yüzde 30,35’e fırladı.
Ekonomi gazetesinden Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) dataları de gereksinim kredisinde Merkez Bankası regülasyonu öncesinde yüzde 5’i aşan haftalık büyümenin yüzde 0,26’ya kadar düştüğünü ortaya koydu. Bankacılık dalı kaynakları faizlerdeki artıştan fazla kullandırım sayılarının hayli düştüğünü yüksek oranlı kredi vermekten bankaların kaçındığını vurgularken bankaların seçime kadar risk almamaya çalıştığını lisana getirdi.
YILIN İKİNCİ EN YÜKSEK DÜZEYİNE ÇIKTI
Merkez Bankası haftalık dataları muhtaçlık kredilerinde 17 Mart itibariyle sert bir yükseliş yaşandığını gösteriyor. Birtakım bankalar aylık muhtaçlık kredi faizini yüzde 3,65’e kadar yükseltirken Merkez Bankası ortalamasına nazaran 17 Mart itibariyle muhtaçlık kredi faizi yıllık yüzde 30,35’e çıktı. Bu muhtaçlık kredisi faizi 2023 yılının ikinci en yüksek gereksinim kredisi faizi düzeyi oldu. Halbuki Merkez Bankası 10 Mart’ta uygulamaya aldığı ve 13 Mart itibariyle tekrar düzenlediği regülasyonuyla bankaların gereksinim kredi faizinde belirli oranı aşmaları durumunda ek menkul değer tesisi mecburiliği tanımladı.
Daha evvel ticari kredi faizlerine getirilen ve artık gereksinim kredileri için de uygulanan düzenlemeyle Gereksinim kredilerinden faiz/kâr hissesi oranı Merkez Bankası’nca ilan edilen yıllık bileşik referans oranın 1.8 ile 2.0 (dâhil) katı ortasında olanların birinci kademede yani yüzde 20 oranında, 2.0 katından yüksek olanların ise ikinci kademede yüzde 90 oranında menkul değer tesisine tabi olması kararlaştırıldı.
Bundan sonra ise bankacıların yaptığı hesaplamalara nazaran gereksinim kredisi faizi yüzde 18,6’yı aştığında yüzde 20, yüzde 20,6’yı aştığında ise yüzde 90 oranında ek menkul değer alım zaruriliği oluşacak. Fakat 70 bin liraya kadar olan gereksinim kredileri menkul değer tesisinden muaf tutuldu.
SEÇİME KADAR KESİM KREDİLERİ RÖLANTİYE ALDI
Veriler bankacılık bölümünde ortalama muhtaçlık kredisi faizinin Merkez Bankası’nın neredeyse yüzde 90 oranında ek menkul değer tesisi mecburiliği getirdiği faiz oranından 10 puan daha yüksekte olduğunu ortaya koyuyor. Bankacılık kesimi kaynakları bir müddettir yüzde 29-30 düzeyinde bulunan muhtaçlık kredisi faizinin bilhassa kamu bankalarının da ilgisinin artmasıyla mart ayı başında yüzde 26’nın altına gerilediğini hatırlattı.
Ancak kaynaklar akabinde Merkez Bankası’nın muhtaçlık kredisi faizine yönelik ek menkul değer tesisi mecburiliği geldiği ve seçim takvimi netleştiğine işaret ederek ABD’deki banka batışı ile akabinde ABD ve Avrupa’da bankacılık kesimindeki kaygının de tüm bunlara eklendiğini lisana getirdi.
Tüm bu aksiliklerin ve belirsizliklerin üst üste gelmesinin zati regülasyonlar nedeniyle bilanço idaresinde zorluk çeken bankacılık bölümünü daha da isteksiz hale getirdiğini vurgulayan bankacılık kesimi kaynakları net faiz gelirinin negatif olmasının da kredi iştahını kestiğini vadeleri ise kısalttığını vurguladı. Bilhassa seçimden sonra sonuca nazaran ya regülasyonların ya da belirsizliğin kalkmasının beklendiğini kaydeden bankacılık bölümü kaynakları risk almak yerine bankaların bu periyoda kadar kredilerde kendilerini rölantiye aldıklarını söz etti.
BDDK dataları de iştahın süratle azaldığını ortaya koyuyor. BDDK’nın haftalık bankacılık dataları TL cinsi muhtaçlık kredi hacminin 17 Mart haftasında bir evvelki haftaya nazaran yalnızca yüzde 0,26 büyüdüğünü ve 795 milyar 21 milyon liraya yükseldiğini gösteriyor. Halbuki ki 24 Şubat haftasında bir evvelki haftaya nazaran gereksinim kredi hacminde büyüme yüzde 5,81, 3 Mart haftasında yüzde 1,83, 10 Mart haftasında ise yüzde 2,28 olmuştu. Bankalar muhtaçlık kredilerinde frene basarken tüketiciler de devayı bu yılın tamamında olduğu üzere kredi kartı ve kredili mevduat hesaplarında buldu. Merkez Bankası’nın faiz indirimleri nedeniyle kredi kartı ve KMH faiz oranları yüzde 1,36, gecikme faizi ise yüzde 1,66 düzeyinde bulunuyor.
TL MEVDUAT FAİZİ YÜKSEK SEVİYEDE
Tüketici kredilerinde geçen hafta taşıt ve konut kredisi faizlerinde de hafif bir kıpırdanma yaşandı. Taşıt kredi faizi 0.45 puan artışla yüzde 25,17’ye, konut kredisi faizi de 0.10 puan artışla yüzde 16,5 düzeyine çıktı.
Merkez Bankası bilgilerine nazaran TL mevduat faizlerinde en çok tercih edilen 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizinde 17 Mart haftası itibariyle oran yüzde 27,64. Böylelikle 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizi geçen yılsonuna nazaran 3.47 puan yükseldi. Toplam mevduat faizi ise yüzde 19,51, bu oran da geçen yılsonuna nazaran 0.95 puan yükseldi. Gereksinim kredisi faizinde ise durum bilakis işledi. Muhtaçlık kredisi faizi yılsonuna nazaran 0.97 puan arttı.
TL CİNSİ TİCARİ KREDİ FAİZİNDE SÜRPRİZ
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine nazaran TL cinsi taksitli ticari krediler geçen hafta hafif de olsa hareketlendi. Bir evvelki hafta yani 10 Mart haftasında ticari kredi faizi sert yükselmiş kredi hacmi büyümesi de olumsuz etkilenmişti. 17 Mart haftasında ise TL kredi faizi 1.49 puan düşerek yüzde 14,68’e geriledi, kredi kart ve kredili mevduat hariç TL ticari kredi faizi ise 1.82 puan azalarak yüzde 14,28’e düştü. Bu faiz düşüşü haftalık kredi hacminin büyümesinde ivmenin artmasına neden oldu ve 17 Mart haftasında kredi hacmi yüzde 1,23 arttı. TL cinsi taksitli ticari kredi hacmi 714.7 milyar liraya çıktı.