Usta sanatçı Genco Erkal, geçen hafta prömiyer yapan “İmparator” isimli yeni tiyatro oyunu üzerine verdiği özel röportajda, “Ben, yaptığım işe çok inanıyorum. Her sabah, akşam dinlediğim bütün haberler bana bir gayret gücü veriyor. Diyorum ki ‘Bizi bu kadar artık enayi yerine koyamaz bu beşerler. Bir şey yapmak lazım.’ Ben sanatçıyım. Kendi dilimle ne yapabilirsem onu yapıyorum” dedi. Türkiye’de diktatörlüğe yanlışsız giden önemli bir sivil darbe, tek adam periyodu yaşandığını belirten Erkal, “Ama artık bu iktidar huzursuz, korkuyor, sonunun geldiğini de görüyor. Yani artık bu iktidar, sonuna ulaştı. Yani bundan sonra devam etmesine imkan yok” diye konuştu.
Usta tiyatro oyuncusu Genco Erkal, “İmparator” isimli oyununa dair ANKA Haber Ajansı’na özel röportaj verdi. Usta sanatçı, oyunun yanı sıra Türkiye gündemine dair açıklamalarda da bulundu.
‘Sivil darbe ve tek adam rejimi’
Usta tiyatrocu Genco Erkal, son devirlerde kendisi dahil pek çok sanatkara çeşitli sebeplerle davalar açılması, konser ve tiyatro oyunlarının iptal edilmesi ile ilgili fikirlerini şöyle aktardı:
“Türkiye, çok değişen ve büyük dramatik değişimlere sahne olan bir ülke. Ben, hayatımda resmi olarak 4 tane askeri darbe yaşadım, gayri resmilerini saymıyorum. Bir sürü darbe, kapalı darbeler de yaşadım. Bu son devirde sivil darbeleri de yaşamış olduk. Yani güya demokrasi var lakin tam bilakis, bayağı önemli bir sivil darbe ve tek adam rejimi bizi direkt doğruya diktatörlüğe götürüyor. Yani ister istemez, her şeye bir kişi karar verirse, bütün atamalar, yargı, her şey onun buyruğunda olursa… Ordu, polis teşkilatı, eğitim, yani aklınıza ne gelirse ülkede daima tek kişinin ağzından çıkan sözcüklere bağlı, maalesef o denli bir periyot yaşıyoruz.
BU İKTİDAR HUZURSUZ, KORKUYOR, SONUNUN GELDİĞİNİ GÖRÜYOR: Lakin artık bu iktidar huzursuz, korkuyor, sonunun geldiğini de görüyor. O vakit da muhalefet hareketine hiçbir tahammülü yok. En ufak bir şey olunca, örnek olsun diye, öbürleri da tıpkı formda konuşamasın, karşıt bir reaksiyon veremezsin diye çabucak durduruluyor. İşte davalar açılıyor, içeri atılıyor. Şu anda mesela ülkemizde yalnızca siyasi nedenlerle, hiçbir türel münasebet olmadan beşerler ne kadar yatacaklarını bilmeden hapisteler. Yani bu türlü bir şey. İnsanın aklı almıyor fakat maalesef o denli. Zira istemediğini, beğenmediğini çabucak yarın oraya yolluyor, yatırıyor.
BU KADAR KUVVETLİ ASKERİ DARBELER GELMESİNE KARŞIN DEVAM EDEMEDİLER: Ondan sonra biliyorsunuz, yargıçlar değiştiriliyor, savcılar değiştiriliyor. Yani büsbütün istediği üzere, kukla üzere oynatıyor herkesi. İstediği kararları da çıkartıyor. Lakin ben, bunun bu türlü devam edebileceğini zannetmiyorum. Yani artık bu iktidar maalesef sonuna, maalesef değil bilhassa sonuna ulaştı. Yani bundan sonra devam etmesine imkan yok. Zira yeterli makus, bakın mesela Etiyopya’dan bahsediyoruz lakin Etiyopya’da meclis yok, muhalefet partisi yok, demokratik bir gelenek yok lakin biz de güzel makus, Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte giderek gelişen, natürel ortalarda büyük kesintilere uğrar, başı belaya girer çıkar ancak yine de esaslı bir muhalefet ve bir demokratik gelenek var. Bu kadar kuvvetli askeri darbeler gelmesine karşın devam edemediler. Yine demokratik nizama geçmek zorunda kaldılar.
BU ÜLKENİN KANINA İŞLEMİŞ BİR DEMOKRATİK GELENEK VAR: O yüzden ben, bunun da devam edeceğini zannetmiyorum. Zira artık bu ülkenin kanına, iliğine işlemiş bir demokratik gelenek var. İnsanları o denli kolay kolay susturamıyorsanız, en azından ülkenin yarıdan fazlasını susturamıyorsunuz ve bugün tahminen bu türlü bir frenleyebilirsiniz lakin o frenler patlayacaktır çok yakın vakitte diye düşünüyorum.
‘Muhalefetin ve muhalif sanatkarların sesiyim’
Usta sanatçı Erkal, tüm aksiliklere karşın umudunu ve çaba gücünü kaybetmeyişini şu sözlerle anlattı:
“Ben, yaptığım işe çok inanıyorum ve devamlı bütün bu problemleri yaşıyorum, içimde duyuyorum. Çok beni sarsıyor. Her sabah, akşam dinlediğim bütün haberler bana da bir çaba gücü veriyor. Diyorum ki ‘Bizi bu kadar artık enayi yerine koyamaz bu beşerler. Bir şey yapmak lazım.’ Ben sanatçıyım, kendi dilimle, kendi vazifem, işim, o çerçeve içinde ne yapabilirsem onu yapıyorum. Yani ne bileyim, Ahmet Arif’i getiriyorum, Nazım Hikmet’i getiriyorum, Gogol getiriyorum, artık de bu ‘İmparator’u getiriyorum gündeme. Yani bir çeşit muhalefetin sesiyim ben. Ve muhalif sanatkarların da sesiyim. Bakınız, Nazım Hikmet’ten bu yana, Ahmet Arif’ten bu yana gelen bir geleneğin sözcüsü ve temsilcisi olarak bulunuyorum sahnede.”
‘Seyirciyle karşılıklı bir güç oluşturuyoruz’
Genco Erkal, seyirciye moral aşısı yaptığını ve karşılıklı bir güç oluşturduklarını belirterek şunları söyledi:
“Biz, seyirciden çok çok büyük bir karşılık buluyoruz. Yani oyunlarımızın gidişi ve sonucunda seyirciden aldığımız reaksiyon bizi çok keyifli ediyor. Zira bütün oyunlar büyük bir coşku havasında geçiyor ve o seyirciyle irtibatımız, yani onların ‘Biz sizin ne demek istediğinizi çok yeterli anladık’ diyerek bize karşılık vermeleri, tıpkı halde o coşkuyu paylaşmaları çok hoş bir şey. İşte sanatın gücü bu esasen. ‘Birlikte olursak, daima bir arada pek çok şey üretebiliriz, yapabiliriz’ moralini vermek. Ben, kendime de moral aşısı yapıyorum, tıpkı vakitte seyirciye de yapıyorum. Onlar da bana tıpkı biçimde. Karşılıklı bir güç oluşturuyoruz ve bu çok değerli bence ülkemizin geleceği için.”
İmparator
“İmparator” isimli oyun, Etiyopya İmparatoru Haile Selassie’nin 44 yıllık imparatorluğu devrildikten sonra, imparatora yakın ve ortalarında imparatorluk yöneticilerinin de olduğu isimleri saklandıkları yerlerde bulan ve kendileriyle konuşan Polonyalı gazeteci Ryszard Kapuściński’nin röportajlarından oluşan, Türkçeye “Afrika Aslanı” olarak çevrilen kitaptan tiyatroya uyarlandı.
‘Uzun vakittir çalıştığım bir proje’
Genco Erkal, “İmparator” isimli oyunu üzerinde çok uzun vakittir çalıştığını ve ağır emek harcadıklarını söyledi.
“44 yıl saltanatı süren Etiyopya İmparatoru Haile Selassie’nin devrildikten sonra onun yanında sarayda çalışanlar, onun hizmetkarları, lakin ortada bakanlar üzere değerli bireyler de var. Yakalanmamak üzere, zira onları deviren, cunta diyelim, onların peşinde. Yakalanmaktan korkarak yer altına gizleniyorlar. Bu Polonyalı gazeteci-yazar gidiyor, ortaya birtakım insanları da koyarak onları saklandıkları yerlerden buluyor. ‘Sizinle görüşmek istiyorum. Bize durumu anlatın’ diyor. Bunlar çok korkuyorlar, ‘Aman başımıza bir şey gelir. Sakın ismimizi söyleme, bizden kelam etme. Tamam, konuşalım fakat bizi koru. Zira başımıza bela gelir.’ Bu türlü bir 70-80 kişilik bir röportajlar silsilesinden lisanımıza ‘Afrika Aslanı’ diye çevrilen bir kitap çıkıyor ortaya.
KİTAP ÜZERİNDE BİRÇOK ÜLKEDE DEĞİŞİK UYARLAMALAR YAPILIYOR: Sonradan değişik ülkelerde, İngiltere’de, Polonya’da doğal ve diğer ülkelerde ve Amerika’da değişik uyarlamalar yapılıyor bu kitap üzerinden. Ben de bunların hepsini izledim, inceledim. Hiçbiri de beni çok fazla tatmin etmedi. Lakin dedim ki ‘Ben kendi uyarlamamı yapacağım’. Bizim uyarlamamız aslında, bir İngiliz’in yaptığı bir uyarlamanın Türkçesi üzerinden ben onu kendime nazaran geliştirdim. Zira çok kapsamlı bir mevzu ve her ülkede hangi direktör bunu ele alırsa biraz kendi ülkesinin durumunu düşünerek, paralellikleri düşünerek ve mesela bizim için kıymetli olan öbür bir ülke için o kadar kıymetli olmayabilir. İngilizler diğer yerlerine ilgi çekiyorlar fakat ben bizim gözümüzde bizim seyircimize en tesirli olabilecek neyse onu yapmaya çalıştım. Bayağı uzun bir metin çalışması oldu. Evvel alışılmış Türkçeye çevrildi, İngilizceden çevirdim. Sonra da üstünde dramaturji çalışması, aşağı üst 2,5-3 aylık da bir prova süreci var.
MERAK EDİYORUM, NASIL KARŞILANACAK BU OYUN TÜRKİYE’DE: Bu oyunun değişik versiyonları var. Bazen 7-8 kişi, bazen daha kalabalık, bazen tek kişi, bazen 3-4 şahısla değişik değişik oynanmış. Biz, burada iki kişilik bir versiyon yaptık. Bana Enes Sarı bu oyunda eşlik ediyor, oyuncu arkadaşım. Müziklerini Nazım Çınar yaptı. Sahne dizaynını His Sağıroğlu’nun bir çalışmasından uyarladık. Giysileri Hasret Kaya, ışık dizaynını Hakan Özipek. Ardında da bayağı emek veren bir güçlü takım var bu oyunun. İşte artık başladık, bu akşam ikinci oyunu oynayacağız. Yine hâlâ çok fazla tansiyon ve heyecan var. Merak ediyorum, nasıl karşılanacak bu oyun Türkiye’de diye. Lakin birinci gecesinde çok hoş geri dönüşler aldık. Seyirciyi bayağı harekete geçiren bir oyun oldu. Oturdukça daha da ilerleyeceğini düşünüyorum bu tepkilerin.