PKK lideri Abdullah Öcalan, Bursa’nın Mudanya ilçesineki İmralı Adası’nda bulunan F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde 24 yıldır tecrit altında tutuluyor. Abdullah Öcalan, en son kardeşi Mehmet Öcalan ile 25 Mart 2021 tarihinde kısa bir telefon görüşmesi yapabildi. Kesintili telefon görüşmesinden bu yana Abdullah Öcalan ile tıpkı cezaevinde tutulan Hamili Yıldırım, Veysi Aktaş ve Ömer Hayri Konar’dan bilgi alınamıyor.
Cezaevi yönetimi, Abdullah Öcalan ve öteki tutuklulara dair 7 Mayıs 2021 tarihinde aldığı kararla ziyaretçi kabulünü engelledi. Kararla ilgili avukatlar bilgilendirilmedi. Böylelikle avukatlara itiraz hakkı tanınmadı. Tutuklulardan Veysi Aktaş, Bursa 1’inci İnfaz Hakimliği’ne müracaatta bulundu. Lakin itiraz başvurusu hakimlik tarafından 1 Haziran 2021’de reddedildi. Aktaş, daha sonra hakimliğin kararını Bursa 1’inci Ağır Ceza Mahkemesi’ne taşıdı. Mahkeme, 18 Haziran’da itirazı reddetti ve böylelikle karar katılaştı.
Cezaevi yönetimi, 18 Ağustos ve 23 Kasım 2021 tarihlerinde iki başka karar daha alarak, toplamda 6 ay ziyaretçi görüşünü engelledi. Bunun yanı sıra Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı da, Abdullah Öcalan’ın avukatlarıyla irtibatını kesmek için 12 Ekim 2021’de talepte bulundu. Talebi kıymetlendiren Bursa 4’üncü İnfaz Hakimliği, tıpkı gün savcının talebi istikametinde karar vererek, Abdullah Öcalan’ın avukatları ile görüştürülmesini 6 ay boyunca engelleme kararı aldı ve karar birebir yılın 22 Ekim’inde katılaştı.
TECRİT AYM’YE TAŞINDI
Avukatlar, 22 Kasım 2021’de Abdullah Öcalan ve cezaevindeki öbür müvekkilleriyle görüşme başvurusu yaptı. Bursa 4’üncü İnfaz Hakimliği, 6 aylık engelleme kararını ileri sürerek, başvuruyu reddetti. Ret kararı Bursa 1’inci Ağır Ceza Mahkemesi tarafından gerekçelendirilmeden 1 Aralık 2021’de katılaştı. Avukatlar, bunun üzerine 24 Aralık 2021’de ağırlaştırılmış tecrit ve engellemeler nedeniyle müvekkillerinin berbat muameleye maruz kaldığını belirterek, Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) ferdî müracaatta bulundu.
23 MÜRACAAT İÇİN GÖRÜŞ İSTENDİ
Böylece son 8 yıl içerisinde Asrın Hukuk Ofisi tarafından AYM’ye onlarca müracaat yapılmış oldu. AYM’nin bu müracaatlardan 23’üne dair Adalet Bakanlığı’ndan görüş istediği öğrenildi. Bakanlık, avukat yasakları, aile disiplin yasakları, telefon hakkı, Fevkalâde Hal (OHAL) periyodunda İmralı’daki yasaklara ve emsal pek çok hususa dair AYM’ye görüş sundu. AYM, 23 belgeye dair Asrın Hukuk Bürosu’ndan da görüş talebinde bulundu.
BAKANLIK: BERBAT MUAMALE YOK
Mezopotamya Ajansı (MA), bakanlığın avukat ve aile görüşlerinin engellenmesine dair yapılan müracaata dair 24 Mart’ta AYM’ye sunduğu görüşe ulaştı. Bakanlık, mahkeme kararlarına işaret ederek, İmralı’daki tecridin “kötü muamele” olmadığını savundu. Berbat muamelenin “göreceli” olduğunu ileri süren Bakanlık, engellemelere dair kararları anımsatarak, tecridi “hafif” buldu ve İmralı’da “kötü muamele” olmadığını kaydetti.
‘ELDE OLMAYAN SEBEPLER’ SAVUNMASI
Bakanlık, cevabında Abdullah Öcalan ile öteki tutukluların aile, avukat, telefon, mektup alma ve gönderme haklarının mevzuata nazaran uygulandığını ileri sürdü. Kelam konusu durumu ise, 2011 yıllından itibaren yalnızca 5 defa “istisna” bir formda gerçekleşen avukat görüşleri ile Abdullah Öcalan’ın İmralı’ya getirildikten sonra birinci sefer 27 Nisan 2020’de ailesi ile yaptığı telefon görüşmesi üzerinden savundu.
Bakanlık cevabında, ayrıyeten Abdullah Öcalan ve öbür tutuklulara verilen ceza infazına dair, “benzer durumdaki öbür mahkumların cezasına nazaran göre daha fazla zorluğu içerisinde barındırmaktadır” denildi.
Bakanlık, aile ve avukat görüşlerinin yaptırılmamasına dair, “Abdullah Öcalan ve onunla birebir ceza infaz kurumunda kalan öteki müracaatçıların aileleri ve avukatları ile görüşmelerinde elde olmayan sebeplerden aksaklıkların yaşanmasının ve sıkı güvenlik önlemlerinin alınmasının makul bir durum olduğu ve açıkça destekten mahrum (…)” değerlendirmesi yapması dikkat çekti. Lakin kelam konusu “elde olmayan sebeplerin” ne olduğuna dair rastgele bir bilgi sunulmadı.
DIŞARIYA MEKTUP GÖNDEREMİYORLAR
Bakanlık, ayrıyeten görüşme taleplerinin reddedilmesinin “keyfi” bir durum olmadığını tez ederek, bu durumu sistematik bir formda verilen ziyaretçi ve avukat görüş yasaklarıyla savundu. Bakanlık, tecridin son bulması talebiyle Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı Leyla İnanç öncülüğünde başlatılan ve tüm cezaevlerine yayılan açlık grevi hareketi sonucu kardeşinin 12 Ocak, 5 Haziran ve 12 Ağustos 2019 tarihlerinde yaptığı görüşme ile 3 Mart 2020’de yapılan görüşmeyi anımsattı. Bakanlık, kelam konusu görüşmeler ile 21 yılın akabinde gerçekleşen 2 telefon görüşmesiyle engellemelerin “keyfi” olmadığını savundu.
Bakanlık, Abdullah Öcalan’a 2021 yıllında 162, 2022’de ise 77 mektup verildiğini argüman etti. Bakanlık, öteki tutuklara da mektupların verildiğini kaydetti.
ASIR HUKUK BÜROSU’NDAN CEVAP
AYM, Bakanlığın görüş bildirmesinin akabinde 3 Nisan’da Asrın Hukuk Ofisi avukatlarından görüş istedi. 18 Nisan’a kadar 23 evrak hakkında görüş bildiren avukatlar, aile ve avukat görüşlerinin engellemesine dair Bakanlığın ileri sürdüğü argümanların gerçeği yansıtmadığını vurguladı.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komitesi’nin Benali-Libya kararına işaret eden avukatlar, aile ve avukat görüşlerinin engellenmesiyle BM’nin azap yasağının ihlal edildiğini ve durumun “incommunicado (mutlak iletişimsizlik)” olarak nitelendirildiğini hatırlattı. Abdullah Öcalan ve öteki müvekkillerinin 25 Mart 2021 tarihinden itibaren “incommunicado (mutlak iletişimsizlik)” şartlarında tutulduğunu belirten avukatlar, Bakanlığın bilakis müracaatlarının Anayasa’nın 17. unsuru (kötü muamele, azap yasağı) kapsamında ele alınması gerektiğinin altını çizdi.
25 AYDIR HABER ALINMIYOR
Abdullah Öcalan’dan son 25 aydır hiç haber alınmadığına dikkat çeken avukatlar, Bakanlığın “mektup” verildiğine dair tezinin da “spekülasyon” olduğunu ve teyit edilmesi gerektiğini aktardı. Avukatlar, AYM’ye yaptığı bildirimde, “20 Temmuz 2016 tarihinden sonra müracaatçıların mektup yazması engellenmiştir. Avukatları tarafından birçok mektup yazılmasına karşın bunların müracaatçılara teslim edilip, edilmediği bilinmemekle birlikte bu hususu denetleyecek şeffaf ve aleni bir sistem da mevcut değildir. Bu konuya dair Bakanlığın müracaatçıya gelen toplam mektup ile verilmeyen ve sansürlenen mektup sayısı; müracaatçının göndermek istediği lakin gönderilenlerin yanı sıra el konulan mektup sayısına ait evrakların sunulması değerli olacaktır” sözlerine yer verdi.
‘CEZA SİSTEMİ HALİNE GELDİ’
Uluslararası ve ulusal mevzuata işaret eden avukatlar, bu kapsamda Abdullah Öcalan ve öteki müvekkillerinin haklarının gasp edildiğini belirtti. İmralı Adası’nın Türkiye’de tek ada cezaevi olduğu ve askeri yasak bölge kapsamında olduğu, fevkalâde bir rejimle yönetildiğini hatırlatan avukatlar, bunun tecrit olduğunu, üzerine bir de avukat, aile, telefon ve mektup hakkının engellemesinin farklı bir “ceza” sistemi halini aldığını ve bunun müvekkillerine dayatıldığını belirtti. Avrupa İşkenceyi Tedbire Komitesi’nin (CPT) 5 Ağustos 2020’de hazırladığı ve İmralı’da uygulanan tecridi “kabul edilmez” olarak gördüğü raporuna dikkat çeken avukatlar, CPT’nin raporda aile görüşlerinin engellenmesinin “resmi gerekçesinin” aldatıcı bulduğunu anımsattı.
ANAYASA’NIN 17. UNSURU
Kişinin fizikî ve moral direncini kırabilecek nitelikteki koşullar ve muamelelerin “kötü muamele” yasağı ile temaslı olduğunu vurgulayan avukatlar, “Temiz havaya çıkma imkanlarından birbirleriyle görüşme dönemi, basılı, görsel ve işitsel yayınlara ulaşma imkanları bilinmemektedir. Dış dünyadan tam bir izolasyon halinde tutuluyor olmaları, hiçbir haber alınamıyor oluşu ve bu şartların denetlenemiyor oluşu her türlü ihlal açısından potansiyel risk barındırmaktadır. Mevcut ağırlaştırılmış infaz rejiminin uygulama biçimi ile haber alamama hali müracaatçılara mahsus bir muameledir. Bilhassa askeri yasak bölgesindeki ada hapishanesinde tutulmaları ve müracaat formunda anlatılan detaylı hapishane şartları müracaatçılara hastır. Genel bir yaklaşımı aşan özel bir uygulama rejimi kelam mevzusudur. Bu nedenlerle Anayasa’nın 17. unsuru ihlal edilmiştir” diye kaydetti.
ABDULLAH ÖCALAN’IN ROLÜ HATIRLATILDI
Avukatlar, Abdullah Öcalan’ın Kürt toplumundaki ehemmiyetine ve rolüne işaret ederek, Türkiye’de demokratik bir işleyişin hakim kılınabilmesi için tek muhatap olduğuna dikkat çekti. Ayrıyeten “Diyalog süreci”ne değinen avukatlar, Abdullah Öcalan’ın sessinin dışarıya yansıması durumunda oluşan havaya dikkat çekerek, aile, avukat görüşlerinin engellenmesinin son bulması gerektiğini söz etti. (HABER MERKEZİ)