Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Haber Küresel canlı yayınında gündemdeki bahisleri kıymetlendirdi ve soruları yanıtladı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) mart ayında yıllık yüzde 50,51 olarak açıklamasına değinen Nureddin Nebati, “Geçen sene yüzde 80’lerde bir enflasyon gördük, o devir aralık prestijiyle düşecek dedim. Bugün açıklanan enflasyon, beklentileri karşılıyor. Minimum fiyata artış yapıldı, üretim ve tüketim devam ediyor. 6 Şubat sarsıntılarından ötürü da yüzyılın afetiyle karşı karşıya kalan ülkemizde bu türlü bir enflasyon görülmesi, beklenenle karşılaştığımız manasına geliyor. Mayısta enflasyonun 50’nin altına düştüğünü ve sonra daha da gerilere gittiğini göreceğiz” diye konuştu.
Soğan fiyatındaki yükselişle ilgili de konuşan Nebati, “Türkiye’nin bir yıl ortayla bir soğan, patates fiyat yüksekliği yaşadığı malum. Çiftçi, fiyatlar yükselince yüksek üretime giriyor, üretim artınca satacak kimse bulamıyor. Geçen yıl biz aldık ve dağıttık, bir kısmı da çürüdü” dedi.
Gıda fiyatlarındaki enflasyonun da düşeceğini vaat eden Nebati, “Türkiye’de damak tadı değişti. Koyun eti ucuz fakat tercih edilmiyor, kokusundan ötürü. Bunu da değiştirmek lazım. Bu işlerin belli bir plan çerçevesinde yapılması ve kamunun elini taşın altına koyma konusunda çekinmemesi gerekir” tabirlerini kullandı.
Maraş merkezli zelzelelerin akabinde çalışmalar için kaynak ayırdıklarını belirten Nureddin Nebati, “Bizim afetzedelere en insani formda yaklaşmamız lazım, her şeylerini kaybettiler. Bakanlar bize sordu, ne yapacağız diye. Ben de sakın, bu işe maliye olarak bakmıyoruz, insani bakıyoruz ve tüm talepler karşılanacak diyerek alana çıkın dedim. Murat Kurum’u da tebrik ediyorum. Ben de ona açık çek verdim, sen para hesabına girme, sen insanların başını sokabileceği konutlar için çalışmanı yap” biçiminde konuştu.
Bakan Nebati’nin açıklamalarından başlıklar şu biçimde:
‘AYKIRI BİR HAREKET YAPTIK’
“Türkiye’de dövizin artışı demek direkt fiyatların artırılması olarak görünüyor. Salgından yeni çıkmış bir dünya ve üzerine gelen savaş, enflasyon olgusunu çok tartışılır bir hale getirdi. Güç fiyatlarının çok süratli bir halde yükselmesi de enflasyonun Türkiye’de en fazla hissedildiği ülkelerden bir tanesi oldu. Muhalif bir hareket yaptık. Teknik bir değerlendirmeden çok toplumsal bir karşılığı olması gerektiğini de düşünerek büyümeden ödün vermeden enflasyonla gayret dedik.”
‘ÜRETİM ARTTI, İŞSİZLİK YAŞANMADI’
“Savaş, amaçlarımızı bir ölçü ötelese de fiyatların aşağı olarak düşmesini gördük ve enflasyonla uğraşımızı çok daha anlaşılır hale getirdik. Büyümeden taviz vermediğimiz için işletmeler üretmelere devam etti. Yatırım ve üretim arttı. İşsizlik yaşanmadı. Türkiye, 9,7’lik bir işsizlik oranına geriledi.”
‘BUGÜN AÇIKLANAN ENFLASYON BEKLENTİLERİ KARŞILIYOR’
“Enflasyon niye hâlâ yüzde 50’lerde? Geçen sene yüzde 80’lerde bir enflasyon gördük, o devir aralık prestijiyle düşecek dedim, bu tesir, döviz fiyatlarındaki hareketliliğinin devam etmesi emtia fiyatlarının düşmesi manasına geleceği kanaatindeyim. Bugün açıklanan enflasyon, beklentileri karşılıyor. Taban fiyata artış yapıldı, üretim ve tüketim devam ediyor. 6 Şubat sarsıntılarından ötürü da yüzyılın afetiyle karşı karşıya kalan ülkemizde bu türlü bir enflasyon görülmesi, beklenenle karşılaştığımız manasına geliyor. Gelecek ay, Ramazan ayının getirdiği besin fiyatı artışına karşın Mayıs’ta enflasyonun 50’nin altına düştüğünü ve sonra daha da gerilere gittiğini göreceğiz.”
‘ENFLASYON VAKTE YAYILARAK DÜŞECEK’
“Türkiye’de yazın bahçelerde her türlü zerzevat üretiliyor, fiyatların da düşüyor olmasında kaynaklanan bir göreli düşüş var. Kışın ise çok dar bir alanda ve çok önemli bir maliyetle seracılıkla üretiliyor. Bundan kaynaklı fiyatların düştüğünü görsek de lakin yaz aylarında anlarız. Bu klasiktir, Ramazan ayı gelince besin fiyatları yükselir. Sizi temin ederim ki enflasyon ile çaba noktasında biz, beklentilerin kırıldığını gördük. Enflasyon vakit içerisinde yayılarak düşecek.”
‘TÜRKİYE, BİR YIL ORTAYLA SOĞAN, PATATES FİYAT YÜKSEKLİĞİ YAŞANIYOR’
“Gıda enflasyonu dünyanın tamamında genel enflasyonun üzerinde seyrediyor. Tahıl koridoruna karşın fiyatların süratle yükseliyor olması, kuraklığın artması ve AB ile İngiltere’de sınırlama getirildi, İspanya, Portekiz ve Afrika’da üretilen ölçülerde azalma oldu sebzede. Domates üretimi Türkiye’de çok yükseldi. Bununla ilgili bakanlıklarımızla birtakım çalışmalar yaptık. Mayıs ayından itibaren tarladaki üretimleri alacağız lakin bu tarihten itibaren fiyatların düştüğünü görmüş olacağız. Türkiye’nin bir yıl ortayla bir soğan, patates fiyat yüksekliği yaşadığı malum. Çiftçi, fiyatlar yükselince yüksek üretime giriyor, üretim artınca satacak kimse bulamıyor. geçen yıl biz aldık ve dağıttık, bir kısmı da çürüdü.”
‘ÜRÜN BAZINDA ÜRETİM İÇİN TARIM BAKANIMIZLA ÇALIŞMA YAPTIK’
“Çiftçi bir yıl kazanıp bir yıl kaybediyor fakat bizim çiftçiyi çok yeterli muhafazamız gerekiyor. Eser bazında üretimin belli bir planda yapılması için Tarım Bakanımızla muahedeye vardık. Biz de Bakanlıkça çok net söylüyoruz, bu düzlemi yakalamak lazım. İnsanların soğanın ucuz ya da değerli olmasını insanların konuşmasından çıkarmamız lazım. Tüketiciye bir ziyan varsa bunun kamu tarafından karşılanması için bir toplumsal duruş açısından net irade koyalım.”
‘KOYUN ETİ UCUZ LAKİN TERCİH EDİLMİYOR’
“Türkiye’de damak tadı değişti. Koyun eti ucuz ancak tercih edilmiyor, kokusundan ötürü. Bunu da değiştirmek lazım. Bu işlerin belli bir plan çerçevesinde yapılması ve kamunun elini taşın altına koyma konusunda çekinmemesi gerekir. Bizim burada yapmamız gereken, aracıların fiyatları artırıp artırmaması çok kıymetli. Elbette kasıtlı fiyat artıranlar da vardır. Kasıtlı işler yapılıyor olması ahlaki olarak olağandışı lakin bunlarla bizim incelemelerimiz var, önemli düzenlemeler yapıyoruz. Fahiş gelir elde ediliyorsa, ithalat yoluyla da insanlarımız ucuz ete ulaşmalı.”
‘YENİ YILA GÜÇLÜ BİR KASAYLA GİRDİK’
“Merkez Bankası’ndan, Hazine’ye devredilmesi gereken ölçüsü geçen ocak ayında almıştık. 30 milyar da AFAD’a vardı, bu açık düşecek. 31 Aralık prestijiyle biz çok güçlü bir kasayla girdik. EYT’nin çıkacağını ve maliyetini iddia ediyorduk. Erdoğan’ın duruşunu net olarak bildiğimiz için enflasyona karşı kimseyi ezdirmemek için bunun olacağı net olarak muhakkaktı, bakanlıklara beklentilerinin 3-5 katı ödeme yaparak çok rahatlattık.”
‘BAKANLAR SORDU, TÜM TALEPLER KARŞILANACAK ALANA ÇIKIN DEDİM’
“Erdoğan, 100 milyar lirayı tabir etti ödenmesi için ve biz bu ölçüsü AFAD’a tahsis ettik. Zelzelenin şöyle bir şeyi var. 56-57 gün oldu, alandayız. Muhalefet önderlerinden kimileri soruyor, neredeler diye, balığa benzetiyorlar, nitekim de o denli olduk, bir de Şanlıurfa’da sel afeti oldu. 104 milyar dolar bir servet kaybımız oldu ve 50 binin üzerinde insan kaybettik, yaralılarımız var. Orada farklı bir acı var. Bizim afetzedelere en insani formda yaklaşmamız lazım, her şeylerini kaybettiler. Bakanlar bize sordu, ne yapacağız diye, ben de sakın, bu işe maliye olarak bakmıyoruz, insani bakıyoruz ve tüm talepler karşılanacak diyerek alana çıkın dedim.”
‘SERVET KAYBINI GİDERECEK ÖNLEM ALMAMIZ LAZIM’
“Varlık yitimi bir fabrika yitimi değildir. Bir halde 14 milyondan 85 milyona kadar hepimiz etkilendik. Fabrika yıkılırsa varlığınızı yitiyorsunuz, bakkal dükkanınız, eskici bunu yitirdiyseniz bu da varlık yitimidir. Bizim 4,5 milyon liralık bir bütçemiz var. Yalnızca Etraf ve Şehircilik Bakanlığımızın, kentleri kuruyoruz demiyorum ben, ülke inşa ediyoruz. 650 bin konut deyince bu kast ediliyor. Bizim bütçe üzerindeki bu yükü karşılamamız lazım. Servet kaybını giderecek önlem almamız ve enflasyonla uğraş etmemiz lazım.
Üretim devam ediyor, ihracat sayıları açıklandı. Sarsıntı bölgesindeki kayıplardan ötürü bir azalma oldu fakat mart ayında toparlandık. Ülke üretmeye devam edecek, ihracat ve yatırıma devam edecek. Kasanın güçlü bir halde başlamasıyla da bir ölçü nefes alıyoruz.”
‘MURAT KURUM’A AÇIK ÇEK VERDİM’
“Servet kaybının tesiri birinci çeyrekte görülüyor. Bu benim inşaatçılardan duyduğum bir davet, biz çalıştıracak eleman bulamadık. Erdoğan’ın vaadi, ben bunu yapacağım diye, Murat Kurum’u da tebrik ediyorum. Ben de ona açık çek verdim, sen para hesabına girme, sen insanların başını sokabileceği konutlar için çalışmanı yap. Yıkılmış olan meskenden daha konforlu bir meskenin inşa edilmesi için TOKİ ve Emlak Konut ile inanılmaz bir efor sarf ediyor. Biz bunun maliyetini karşılıyoruz fakat bunun bir de geliri var. Seramik, çimento geliri artıyor, üretimler Türkiye’de oluyor. Hem üretimin artmasına hem de ulusal gelirin birinci çeyrekte kaybının giderilmesi ve büyümeye tesiri olacağını görüyoruz.
‘ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİNİN TEKRAR ÜRETİME GEÇMESİ İÇİN KAYNAK OLUŞTURDUK’
“Sanayi Bakanımızla da OSB ve küçük sanayi bölgeleri ile ilgili üretimin bir an önce başlaması için de bir kaynak oluşturduk. Vatandaşlarımızın bir an önce kentlerine dönmesi için. 7 milyar Euro’luk bir fon verildi. 1 milyarı Suriye’ye 6 milyarı Türkiye’ye. Krediler ve uzun vadeli ve çok düşük faizli. Başta Dünya Bankası olmak üzere, birçok kurum, afetin şiddetini gördükten sonra kaynaklarını artırıyorlar. Zira proje karşılığı yapılacak bu. Süratli bir formda bunların gerçekleştirilmesi lazım. Bilhassa de AB’den gelen genişlemeden sorumlu ve İsveç Bakanın söz ettiği şey fon kurmaktı. Tam da bunu kurduk, afet fonu kurduk. Her türlü hibe üzere alanların yönetilmesi ve bu alanlara yönlendirilmesi üzere bir çalışma var.”
‘MUHALİFLER KENTSEL DÖNÜŞÜMÜ ENGELLEMEYE ÇALIŞTI’
“Kentsel dönüşümle ilgili çok kapsamlı bir kampanya başlattık. Konutunu kentsel dönüşüme sokmak isteyenlerin tüm maliyetini düşük faizle kredilendirip müteahhitte de takviye oluyoruz. Şu anda insanları maalesef aykırı yönlendiren bir süreç yaşadık, birçok muhalif, kentsel dönüşümün engellenmesi için adımlar attı. Hiç olmazsa bu acıları yaşadığımız periyotta, belediyelerin hiç olmazsa çok süratli bir biçimde rol alması gerektiğine inanıyoruz.”
‘ÜLKENİN 3’TE 1’İ KAYIT DIŞI’
“Avrupa ülkeleri içinde en az vergi yükü olan ülkeyiz. Dolaylı vergiler de yüksek, bunların direkt vergi olması iki şey yapılmalı, bu ülkenin 3’te 1’i kayıt dışı. Şu anda bir dışarıya çıkalım ne olduğunu hepimiz biliyoruz, bunun tespiti için teknolojik altyapının düzenlenmesi lazım. Bunun için 1,2 milyar lira gerekiyor dedik, 1,5 milyar liralık ödenek ayırıp çalışmaları başlatıyoruz, buna paralel olarak risk tahlili, kontrol ve teknolojik altyapı ile ilgili düzenlemeleri yaparsak biz bunu çözeriz.
Bir de kontrolle insanlara kamunun gücünü hissettirmemiz lazım. Geçtiğimiz yıl 1 milyon 200 bin vergi kontrolü yaptık. Yapılandırma ve aflar, bir salgın varsa, savaş varsa yapalım, zelzele var yaptık.
Teknolojik imkanlarla birisinin vergi kaçırması mümkün değil fakat bunun aklı selim ve fıtrata uygun yapılması lazım. Piyasadaki insan bir daireyi kaça alıp sonra nasıl ödemeler yapıldığını biliyor. Kamu gücü nasıl gerçekleşir, seni yakalıyorum ancak canını da almıyorum demesi gerekir.”
‘ÇEK ÖDEMELERİYLE İLGİLİ KARARI UZATMA EĞİLİMİNDEYİZ’
“6 Şubat’tan 6 Nisan’a kadar çeklerin ödenmesiyle ilgili bir karar vardı. Bu tarih geldi. Bunu bir ölçü daha uzatma eğilimindeyiz. Zira, afetzedeler söylediklerinde haklılar. Ağır hasar geçiren yerlerdeki vatandaşların talepleri haklıdır ve biz elimizden geleni yapmaya hazırız. Çok güçlü STK’lar ile ilgili taleplerini lisana getiriyorlar. STK ve vatandaşlara açıkladığımız tedbirleri ve kararların takip edilmesi için davette bulunayım, muhakkak bir müddet sonra maddi dert duyulacak ve bunu hissetmemeleri için her türlü önlemi aldık. Çek konusunda da bir tahlil noktasına gitmiş olacağız.”
AKŞENER’İN ‘NEMO’ SÖZÜ: HAKSIZLIK EDİLDİ
“(İYİ Parti Genel Lideri Meral Akşener’in “Bir Nebati Bakan vardı ne oldu ona? O ışıltılı gözleri gören var mı? İktisat perişan, esnaf kan ağlıyorken, kayıp bakan Nemo’nun nerede olduğunu bilen var mı?” açıklaması) Ben haksızlık edildiğini düşünüyorum. Afet bölgesindeki beşerler da o denli düşünüyor. Çok da üzüldüm, bir metine bakarak yaptı o konuşmayı Meral Hanım. İlgili bakanlar sabah 5’te görevlendirilip vilayetlere gittiler, biz üstlendiğimiz bütün bu işleri yönettik. Birinci günlerde uyumadık, enkazın başındaydık. Onlardan kimse yoktu, geliyorlar, fotoğraf çektirip gidiyorlar. Biz çamurun içindeyiz, zira beşerler sizi görmek istiyorlar. Hanımefendi ve öteki önderler geldi Şanlıurfa’ya. Gelip, geçmiş olsun, nasıl gidiyor diye soracaklarına, biz aşağıda çamurdayken, köprünün başında basın toplantısı düzenleyip bize bakıp gidiyorlar. Altılı masa olarak gelmişlerdi lakin gelişleri gidişleri bir saat sürmedi.”
‘ERGEN TWEETLERİ DİYORUM BUNLARA’
“Toplantı yaparken ‘devlet nerede?’ diye tweet atıyorlar. Bütün bakanların alanda olduğu vakit bu bakan nerede demek, yazılı metinden söylemesi, ne yaptıklarının farkında değiller demektir bu. Bir bakıyorsunuz toplumsal medyada gerçek olmayan bilgilerle insanları galeyana getirmek, ergen tweetleri diyorum ben bunlara. Moral bozucu ve bölücü nitelikteki telaffuzlar beni rahatsız ediyor.
Aileme bulaşmayın, bana bulaşmayın hakaret etmeyin her vakit söylediğim bir şeydi. Enflasyon verdim size, çok kuvvetli bir periyotta misyona geldim, bu kadar düşünceli bir periyotta geliyorsunuz ve bir şeyler yapmaya çalışıyorsunuz, sonra savaş geliyor, dünya bunun altında kıvranırken.”
‘SKEÇLERDEN RAHATSIZL OLMUYORUM’
“İstedikleri kadar skeç yapıyorlar, onu yapıyorlar. Ben rahatsız olmuyorum ki. Skeçleri de izliyorum. Üzülüyorum, hakaret etmeyin lakin hakları da teslim edin. Çok alındım ben. Bana gelip deselerdi ki geçmiş olsun, ben de büyük bir onurla Sayın Genel Liderlere bilgi verirdim ve teşekkür de ederdim, acımıza ortak oldunuz diye, ben Şanlıurfalıyım zira. ‘Nemo’ demek ayıp.
Bir de bilmiyorlar, izleyin. Yıllar evvel birinci sinemasını eşimle izledim, annesine ulaşmaya çalışıyor, öylesine bir eforla gidiyor ki, okyanuslardaki girdapların içine giriyor ve yılmıyor. İşin sonunda yapmış olduğu eforun karşılığını alıyor.”